Met vergoeding van shockschade wordt de schadevergoeding aangeduid, waarop iemand recht kan hebben, als hij of zij een ongeval heeft waargenomen, of direct geconfronteerd wordt met de ernstige gevolgen ervan. Hiervoor hoef je zelf dus niet gewond te raken. Shockschade heeft weinig met een shock in medische zin te maken en op zichzelf ook weinig met schade, maar duidt vooral de wijze van ontstaan van schade aan. Het gaat om schade als gevolg van confrontatie met een schokkende gebeurtenis voor het ontstaan waarvan een ander aansprakelijk is.
Casus: Een vijfjarig meisje wordt aangereden door een taxibus die op een woonerf achteruitrijdt en het fietsende meisje niet heeft gezien. De taxibus rijdt hierbij over het hoofd van het meisje. Haar schedel raakt ernstig beschadigd. De Hoge Raad overweegt dat iemand die een verkeersregel overtreedt en als gevolg hiervan een ernstig verkeersongeluk veroorzaakt ook onrechtmatig handelt tegenover iemand die door de confrontatie met het ongeval een hevige schok ervaart met geestelijk letsel tot gevolg
”Indien iemand door overtreding van een veiligheids- of verkeersnorm een ernstig ongeval veroorzaakt, handelt hij in een geval als hier bedoeld niet alleen onrechtmatig jegens degene die dientengevolge is gedood of gekwetst, maar ook jegens degene bij wie door het waarnemen van het ongeval of door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan, een hevige emotionele schok wordt teweeggebracht, waaruit geestelijk letsel voortvloeit, hetgeen zich met name zal kunnen voordoen indien iemand tot wie de aldus getroffene in een nauwe affectieve relatie staat, bij het ongeval is gedood of gewond.”
Er moet sprake zijn van een rechtstreeks verband tussen het gevaarzettend handelen enerzijds en het geestelijk letsel dat een derde door de confrontatie met de gevolgen van dit handelen oploopt anderzijds. Deze confrontatie kan ook plaatsvinden (kort) nadat de gebeurtenis die tot de dood of verwonding van een ander heeft geleid, heeft plaatsgevonden.
Even op een rijtje. Om in aanmerking te komen voor de vergoeding van shockschade moet zijn voldaan aan de volgende voorwaarden:
Een directe confrontatie met de ernstige gevolgen van een ongeval of het ongeval zelf;
De confrontatie veroorzaakt een heftige emotionele shock;
De heftige shock veroorzaakt een psychiatrisch erkend ziektebeeld.
28 juni 2022 heeft de Hoge Raad een aanvulling gegeven op het Taxibus-arrest. De Hoge Raad overweegt dat gezichtspunten die een rol spelen bij de beoordeling van de onrechtmatigheid jegens degene bij wie een hevige emotionele schok is teweeggebracht onder meer zijn:
De aard, de toedracht en de gevolgen van de jegens het primaire slachtoffer gepleegde onrechtmatige daad, waaronder de intentie van de dader en de aard en ernst van het aan het primaire slachtoffer toegebrachte leed.
De wijze waarop het secundaire slachtoffer wordt geconfronteerd met de jegens het primaire slachtoffer gepleegde onrechtmatige daad en de gevolgen daarvan.
De aard en hechtheid van de relatie tussen het primaire slachtoffer en het secundaire slachtoffer, waarbij geldt dat bij het ontbreken van een nauwe relatie niet snel onrechtmatigheid kan worden aangenomen.
De feitenrechter moet aan de hand van onder meer deze gezichtspunten in hun onderlinge samenhang beschouwd van geval tot geval beoordelen of sprake is van onrechtmatigheid, waarbij niet op voorhand aan een van deze gezichtspunten doorslaggevende betekenis toekomt. De verschillende gezichtspunten hebben dus een even zwaarwegend karakter.